اکراتوکسینa و جدایه های مولد اکراتوکسینa در گروه aspergillus section nigri در کشمش ایران *

اکراتوکسین a (ota) زهرابه قارچی است که عمدتاً توسط گونه هایaspergillus و penicillium در غلات، کشمش و قهوه تولید می شود. مهم ترین عامل محدودکننده صادرات کشمش و قهوه در دنیا آلودگی این محصولات به اکراتوکسینa است. سمیت ناشی از اکراتوکسین aدر کلیه ها بروز می کند و سبب نارسایی و نهایتاً سرطان کلیه ها و کبد می شود. در این تحقیق از محصول کشمش استان خراسان (کاشمر، خلیل آباد، قوچان)، استان قزوین (تاکستان)، و استان آذربایجان شرقی (بناب، مراغه و ملکان) نمونه برداری شد. جهت جداسازی قارچ های گروه aspergillus sec. nigri نمونه های کشمش مستقیماً در محیط های کشت مصنوعی مناسب کشت شد، هم چنین سوسپانسیونی از آلودگی های سطحی آنها تهیه، در محیط مناسب کشت و قارچ های گروه فوق ردیابی، تشخیص و میزان آلودگی نمونه ها ثبت گردید. اکراتوکسینa  در نمونه های کشمش جمع آوری شده با استفاده از روش hplc+iacردیابی و میزان آن اندازه گیری شد. جهت ارزیابی توانایی توکسین زایی جدایه های گروه aspergillus sec. nigri حاصل از کشمش، چهارده جدایه انتخاب و میزان اکراتوکسین تولید شده توسط آنها در محیط pdb اندازه گیری گردید. جدایه هایی از گونه a. carbonariusکه بر اساس ویژگی های مورفولوژیک تشخیص شده بودند، انتخاب،  دی ان ای آنها استخراج و نواحی 18s, its1, 5.8s, its2, 28s از دی ان ای ریبوزومی و ژن بتا توبولین آنها در واکنش pcr تکثیر، تعیین توالی، و با توالی این نواحی در سایر جدایه های گزارش شده از این گونه در ncbi مقایسه شد. همگی نمونه ها (44 نمونه) به قارچ های گروه a. sec. nigri آلوده بودند، لیکن میزان آلودگی بین 8- 100 درصد متغیر بود. بیشترین آلودگی قارچی (100%) مربوط به کشمش های آسیب دیده و کشمش هایی بود که مصارف مستقیم خوراکی نداشتند. آلودگی به اکراتوکسین a در پنج نمونه کشمش (11% نمونه ها) با گستره آلودگی ppb 4/0 تا ppb 100 ردیابی شد. از بین 52 جدایه متعلق به گروه a. nigri تعداد 10 جدایه (20%) متعلق به گونه a. carbonariusبود که 71% جدایه های مورد بررسی توانایی تولید اکراتوکسین a در مقادیر  3/2 تا  ppb8/108 در محیط مصنوعی را داشتند. توالی نوکلئوتیدی دی ان ایریبوزومی و ژن بتا توبولین نماینده هایی از جدایه های a. carbonarius کشمش که مولد مقادیر بالای اکراتوکسین a بودند، همگی یکسان و با جدایه های این قارچ در بانک ژن 100% تشابه داشت که با شماره های دسترسی kf434631، kf434632،  kf434633  برای دی ان ایریبوزومی وkf434634 ، kf434635 برای ژن بتا توبولین در بانک ژنncbi  ثبت شد.